به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، نماز جمعه هامبورگ با حضور مسلمانان در مسجد امام علی علیه السلام این شهر برگزار شد. حجت الاسلام والمسلمین رضا رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ، در خطبه های نماز، به ادامه سلسله مباحث اسلام و حقوق اخلاقی پرداخت و حقوق دست بر انسان را تشریح کرد. متن کامل خطبه های نماز جمعه هامبورگ به این شرح است:

تربیت اعضاء برای رشد و کمال انسان از امور ضروری است، به این بیان که این اعضاء فقط برای استفاده‌های مادّی و لذّت‌های دنیوی قرار داده نشده! بلکه انسان مؤمن می‌تواند از همۀ آنها برای رسیدن به اهدافش بهره گیرد. لذا عضوی مانند دست به عنوان یک عامل مهم خدمت به خود و دیگران نقش بسیاری مهمّی را می‌تواند ایفاء نماید. از اینرو دست همانطور که از یک طرف می‌تواند منشأ بسیاری از کارهای خیر باشد، از طرف دیگر منشأ و سرچشمه بسیاری از فسادها هم می‌تواند باشد.

چنانکه خدای متعال در آیه 41 سوره روم می‌فرماید: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذيقَهُمْ بَعْضَ الَّذي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُون‏؛ فساد در خشکی و دریا به خاطر کارهایی که مردم با دست خود انجام داده‌اند آشکار شده، خداوند می‌خواهد نتیجه­ی بعضی از اعمال آنها را به آنها بچشاند شاید (به سوی حق) باز گردند».[1] چه اینکه در سوره مبارکه شوری آمده است: «وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْديكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثير؛ هر مصیبتی به شما رسد به خاطر اعمالی است که دست شما آن را انجام داده و بسیاری را نیز عفو می‌کند».[2] گاهی نیز انسان با همین دستان خود دست به کارهای بسیار زشتی مانند قتل و کشتار می‌زند و یا سبب بسیاری از اتفاقات ناهنجار دیگر شود. به عنوان نمونه در قرآن کریم از زبان هابیل آمده است: «لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَني‏ ما أَنَا بِباسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمين‏؛ اگر تو به کشتن و قتل من دست دراز کنی من هرگز مقابله به مثل نخواهم کرد و دست به کشتن تو دراز نمی‌کنم، چرا که من از خدا می‌ترسم و هرگز دست به چنین گناهی نمی‌آلایم».[3]

حق دست

در مباحث اخلاقی شرح وظائف و تکالیفی بر عهده­ی هر یک از اعضاء گذاشته شده که انسان می­بایست هر کدام از آنها را به­خوبی بشناسد، تا به شکل صحیحی حق این عضو را اداء کند. چنانکه در بیان نورانی امام سجاد(ع) آمده است که یک انسان مؤمن و بلکه هر انسانی، باید حق این عضو را به درستی بشناسد و آن را در مسیر صحیح قرار دهد. لذا می‌فرماید:

«وَ أَمَّا حَقُّ يَدِكَ فَأَنْ لَا تَبْسُطَهَا إِلَى مَا لَا يَحِلُّ لَكَ فَتَنَالَ بِمَا تَبْسُطُهَا إِلَيْهِ مِنَ اللَّهِ الْعُقُوبَةَ فِي الْأَجَلِ وَ مِنَ النَّاسِ بِلِسَانِ اللَّائِمَةِ فِي الْعَاجِلِ وَ لَا تَقْبِضَهَا مِمَّا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْهَا وَ لَكِنْ تُوَقِّرَهَا بِقَبْضِهَا عَنْ كَثِيرٍ مِمَّا يَحِلُّ لَهَا وَ بَسْطِهَا إِلَى كَثِيرٍ مِمَّا لَيْسَ عَلَيْهَا فَإِذَا هِيَ قَدْ عُقِلَتْ وَ شُرِّفَتْ فِي الْعَاجِلِ‏ وَجَبَ لَهَا حُسْنُ الثَّوَابِ فِي الْآجِلِ‏؛ امّا حق دست‌ها این است که آن را به سوی چیزی که بر تو حلال نیست دراز نکنی، تا به دست اندازی بدان، به مجازات الهی در آخرت و سرزنش و ملامت مردم در دنیا گرفتار شوی! و باید آن را نسبت به واجبات خداوند نبندی، بلکه باید دستت را محترم شمرده و از ارتکاب محرمات بازش داری. و همچنین آن را در کارهایی که خداوند آنها را بر تو واجب نکرده(یعنی مستحبات) به کاراندازی. و چون دست تو در این دنیا از حرام باز ایستاد، و خود را گرامی داشت، و با عقل پیش رفت، در آخرت ثواب خوب برای او [از ناحیه خداوند] واجب است».[4]

اگر در این عبارات خوب دقت شود، به دست خواهد آمد که حضرت تا چه اندازه به­ صورت دقیق و عمیق، به شرح وظائف انسان در برابر دست اشاره می‌کند.

در همین خصوص بیانی از امام صادق(ع) روایت شده است که فرموده­اند: « فَرَضَ اللَّهُ عَلَى الْيَدَيْنِ أَنْ لَا يَبْطِشَ بِهِمَا إِلَى مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ أَنْ يَبْطِشَ بِهِمَا إِلَى مَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فَرَضَ عَلَيْهِمَا مِنَ الصَّدَقَةِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ الْجِهَادِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الطَّهُورِ لِلصَّلَاةِ فَقَالَ: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْن»؛[5]‏ خدا بر دست‌ها واجب ساخته که به سوی آنچه خداوند متعال حرام کرده است دراز نشوند و به آنچه خدا امر فرموده اقدام کنند و بر آن دو، صدقه و صله رحم، جهاد در راه خدا و طهارت برای نماز را، واجب ساخته است. آنگاه به آیه مبارکه اشاره فرمود: ای کسانی که ایمان آوردید، هنگامی که برای نماز بپا خواستید صورت و دستها را تا آرنج بشوئید و بخشی از سر و روی پاهایتان را تا مفصل (برامدگی پشت پا) مسح کنید».[6]

مهمترین کارکردهای دست

با این دست­ها انسان با امامش بیعت می‌کند و مسیر حرکت خود را مشخص می‌سازد؛ چراکه انسان الهی، مراقبت می‌کند که هیچگاه این دست در مسیر حرام الهی قرار نگیرد و حق دست را به درستی اداء کرده و شهادت به ­نفع خود را، برای خودش رقم زند. و نیز با همین دست است که انسان می‌نویسد و بسیاری از انسان­ها را هدایت می‌کند، چه اینکه ممکن است با همین دست اقدام به کاری کند که ذهن آدمیان را به انحراف و التقاط کشاند و یا آنها را با اختلاف جدی مواجه سازد.

پس باید مسیر جهت دهی دست را با فرمان الهی سامان بخشد و آن­را بهترین یار برای رشد و تکامل خویش قرار دهد و همواره آنرا در مسیر نیکی بر خود و دیگران جهت دهد.

[1]. روم/41.

[2]. شوری/30.

[3]. مائده/28.

[4]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، ص257،  قم، جامعه مدرسين، چ دوم، 1363ق.

[5]. مائده/6.

[6]. كلينی، محمد بن يعقوب، الكافی، ج2، ص36، ح1، تهران، دار الكتب الإسلامية، چ چهارم، 1407ق.